Theo tổng điều tra về nhà ở của Bộ Xây dựng, sau 10 năm, tỷ trọng hộ có diện tích sử dụng nhà ở lớn từ 60m2 trở lên của toàn quốc đã tăng hơn gấp đôi, từ 24,2% lên 52,83%, đánh dấu nỗ lực thực hiện chiến lược phát triển nhà ở nhằm tăng diện tích ở bình quân.

Tuy nhiên, chất lượng nhà ở, diện tích nhà ở vẫn chưa phát triển đồng đều giữa các khu vực, giữa đô thị và nông thôn, đặc biệt khu vực Đồng bằng sông Cửu Long và một số tỉnh thuộc khu vực miền núi phía Bắc có tỷ lệ nhà thiếu kiên cố và đơn sơ ở mức cao (trên 40%). Hiện trên toàn quốc còn khoảng 3,5 triệu hộ sống trong những ngôi nhà đơn sơ và thiếu kiên cố.

Nhu cầu về nhà ở cho những người thu nhập thấp và những người mới di cư về các khu đô thị trong tương lai dự báo sẽ ở mức cao cùng với việc đô thị hóa và việc phát triển kinh tế của đất nước.

Dân cư thành thị tăng nhanh chóng do sự mở rộng của thị trường lao động đang gây áp lực cho việc đảm bảo các điều kiện sống cho người nhập cư như việc làm, giáo dục, y tế, quy hoạch đô thị và môi trường, đặc biệt về nhà ở.

Xuất phát từ đặc điểm đó, Bộ Xây dựng cho rằng cần dự trữ quỹ đất để xây dựng nhanh chóng quỹ nhà ở phù hợp với quy hoạch từng vùng, đặc biệt là những vùng kinh tế phát triển.

Bộ Xây dựng cũng vừa đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn các địa phương cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các doanh nghiệp xây nhà thu thập thấp để họ tiếp cận nhanh với vốn vay ngân hàng. Đây được xem là động thái cởi “nút thắt” vốn cho các dự án thu nhập thấp.

Đẩy mạnh xây dựng nhà ở cho thuê

Bộ Xây dựng dự báo nhu cầu về nhà ở dựa trên chỉ tiêu diện tích nhà ở theo đầu người của cả nước năm 2015 là 21,5 m2 sàn, nhu cầu về vốn đầu tư cho nhà ở đến 2015 cần 2.205 nghìn tỷ đồng.

Như vậy lượng vốn lớn vẫn tiếp tục là áp lực đối với việc đẩy nhanh quỹ nhà ở. Do vậy, tăng cường khả năng huy động nguồn vốn đầu tư của các thành phần kinh tế tham gia phát triển nhà ở, đẩy mạnh chủ trương kích cầu là mục tiêu trong thời gian tới.

Hiện tại, hình thức sở hữu riêng nhà ở vẫn phổ biến. Theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam, hình thức sở hữu này sẽ làm cho đại bộ phận người dân có thu nhập thấp khó có cơ hội tiếp cận nhà ở do giá nhà cao hơn so với các hình thức sở hữu khác. Mặt khác, thói quen sở hữu riêng về nhà ở có thể gây nên tâm lý tích lũy lượng lớn tiền mua nhà mà không xét đầu tư vào các lĩnh vực khác, gây lãng phí nguồn vốn của xã hội.

Bên cạnh đó, nhu cầu về nhà ở cho thuê đối với các đối tượng là công nhân sẽ tiếp tục tăng do chủ trương chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa. Cùng một lượng lớn nhà ở cần nâng cấp và cải tạo lại do thời gian xây dựng đã lâu (số lượng nhà ở xây dựng cách đây từ 10 đến 20 năm chiếm trên 50%, tỷ lệ nhà kiên cố chỉ đạt 46,7%).

Cũng theo Thứ trưởng Nguyễn Trần Nam, giá nhà đất sắp tới có thể tiếp tục tăng càng làm cho cơ hội sở hữu nhà ở riêng của đại bộ phận người dân trở nên khó khăn hơn.

Vì vậy, Bộ Xây dựng kiến nghị giải pháp lâu dài cần được tính đến là phát triển đa dạng các loại nhà ở để bán và cho thuê nhằm đáp ứng nhu cầu của thị trường và điều kiện thu nhập của các tầng lớp dân cư. Khuyến khích phát triển nhà chung cư phù hợp với điều kiện cụ thể của từng loại đô thị để góp phần tăng quỹ nhà ở, tiết kiệm đất đai, hạn chế việc giao đất lẻ cho các hộ gia đình, cá nhân tự xây dựng nhà ở.

Quỹ nhà ở cho thuê được phát triển bởi chính quyền địa phương và các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế. Các doanh nghiệp được nhà nước hỗ trợ về đất, tài chính, cơ sở pháp lý.

Những khu vực có tỷ lệ nhà chất lượng thấp chủ yếu tập trung tại những khu vực nông thôn và khu vực phát triển kinh tế còn khó khăn, do đó cần tìm mô hình phát triển nhà ở phù hợp với từng địa phương.

Để đạt mục tiêu đến năm 2020 xóa bỏ toàn bộ nhà ở đơn sơ, tỷ lệ nhà ở kiên cố đạt 75% và tạo điều kiện cho người dân có thể tự mình cải tạo, xây dựng được nhà cần nghiên cứu áp dụng các loại công nghệ xây dựng hiện đại và sử dụng các loại vật liệu xây dựng thích hợp giảm giá thành và rút ngắn thời gian xây dựng, phù hợp với điều kiện cụ thể của từng địa phương và mức thu nhập của người dân.